Prawo budowlane kształtowało się na obszarze Polski w okresie zaborów. Obowiązywały wówczas trzy odrębne systemy: pruski, austriacki i rosyjski, które znacznie się różniły między sobą charakterem zabudowy oraz jakością obiektów budowlanych.

Budynki murowane występowały przeważnie na obszarach zachodnich, a na wschodnich i południowych – budynki drewniane kryte słomą. W tej sytuacji państwo było zainteresowane unifikacją tego prawa, która nie była łatwa ze względu na zbyt duże różnice między poszczególnymi rejonami Polski. Wydanie ogólnopaństwowej ustawy dla całego państwa nie było jednak pożądane, a nawet szkodliwe. Natomiast wydawanie odrębnych ustaw dla poszczególnych dzielnic państwa oznaczałoby rezygnację z chęci zunifikowania dzielnicowych odrębności będących skutkiem długotrwałej gospodarki zaborców.

Wybrano więc drogę pośrednią, czyli wydanie aktu prawnego dokonującego unifikacji ustawodawstwa w pewnych granicach, bez szkody dla poszczególnych dzielnic, i równocześnie ustalającego jednolite dla całego państwa zasady, na których miały być oparte przepisy dzielnicowe, dostosowane do warunków lokalnych. Takim ramowym aktem było rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli [1], w  którym pewne kwestie zostały uregulowane w sposób jednolity dla całego państwa, co miało się przyczynić do zatarcia dzielnicowych odrębności [2] .

W  ten sposób w 1928 r. powstało pierwsze polskie Prawo budowlane, w którym szeroko uregulowano zagadnienia techniczno-budowlane odmiennie dla miast i odmiennie dla wsi. Nie zdołano także pokonać rozbieżnych żądań dotyczących budownictwa miejskiego i wobec tego przewidziano możliwość wydawania przepisów miejscowych dla poszczególnych miast [3].

Wskazane kompromisowe rozwiązania nie zadowoliły tych, którzy oczekiwali jednolitego, możliwie zwięzłego zbioru przepisów regulujących sprawy budownictwa. Mimo wszystko prawo to było pozytywnie oceniane, co skutkowało długim, ponad 30-letnim, obowiązywaniem. Prawo to nie sprostało jednak nowym zadaniom i potrzebom, jakie powstały w Polsce Ludowej w rozwijającym się budownictwie socjalistycznym. Odmienne warunki społeczno-polityczne i ekonomiczne, jakie powstały w Polsce po II wojnie światowej, zdeterminowały potrzebę zreformowania tego prawa. Szczególnie zwielokrotniony wzrost aktywności budowlanej jednostek państwowych wymagał ujęcia w jednolite ramy prawne, gdyż przepisy Prawa budowlanego z 1928 r. nie dotyczyły w zasadzie tych podmiotów [4].

Prace nad nowym Prawem budowlanym podjęło Ministerstwo Odbudowy już w pierwszych latach po wojnie, a zakończyły się one uchwaleniem w dniu 31 stycznia 1961 r. ustawy – Prawo budowlane [5]. Regulacja ta, odmiennie niż poprzednia, obejmowała wyłącznie sam proces budowlany, a problematyka urbanistyczna została objęta odrębną ustawą z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym [6], określającą system planowania przestrzennego i ustalania lokalizacji inwestycji. Był to początek podziału legislacyjnego tych dwóch obszarów działalności.

Prawo budowlane z 1961 r. było jednak zbyt podporządkowane zasadom scentralizowanego zarządzania, co ograniczyło jego elastyczność i utrudniło pełne wdrożenie w praktyce. Dodatkowo dokonany podział budownictwa na powszechne i specjalne utrudniał prawidłowe sprawowanie nadzoru nad realizacją inwestycji oraz uniemożliwiał prawidłową organizację odpowiednich jednostek w zakresie każdego rodzaju budownictwa specjalnego. Podział ten od początku krytykowano, uznając go za sprzeczny z zasadą ekonomii sił ludzkich i środków materialnych.

Zakres zagadnień uregulowanych nowym Prawem budowlanym był jednak szerszy od poprzedniego. W ustawie z 1961 r. uregulowane zostały bowiem np. zagadnienia ekonomiczne oraz zagadnienia nadzoru autorskiego i nadzoru inwestorskiego, które nie były objęte Prawem budowlanym z 1928 r. Ustawa przewidywała i umacniała również instytucje prawne wypracowane i wypróbowane w ciągu kilkunastu lat budownictwa uspołecznionego. Mimo szerszego zakresu regulacji nowe Prawo budowlane było znacznie krótsze od prawa z 1928 r., liczyło mniej niż 100 artykułów, gdy poprzednie obejmowało ponad 400.

Układ nowego Prawa budowlanego, który został utrzymany do chwili obecnej, uwzględniał kolejność procesu budowlanego. Ustawa normowała kolejno zagadnienia inwestorskie, projektowania, wykonawstwa, utrzymania obiektu budowlanego oraz państwowego nadzoru budowlanego. W ustawie uregulowano też zasady odpowiedzialności projektanta, kierownika budowy i robót oraz inspektora nadzoru inwestorskiego przez określenie ich podstawowych obowiązków, których zaniechanie mogło spowodować m.in. pociągnięcie do odpowiedzialności cywilnej i karnej [7]. Wskazane podmioty ustawodawca czynił odpowiedzialnymi za jakość budownictwa. W Prawie budowlanym z 1928 r. zagadnienie to nie znajdowało tak pełnego uregulowania.

W nowym prawie nie było jednak przepisów techniczno-budowlanych, które w prawie z 1928 r. zajmowały pokaźną część. Nowa ustawa poświęcała temu zagadnieniu tylko dwa artykuły. Bezwzględnie potraktowano jednak samowolę budowlaną, wprowadzając nakaz rozbiórki obiektu budowlanego powstałego niezgodnie z obowiązującymi przepisami, powodując niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków użytkowych i zdrowotnych dla otoczenia. W odróżnieniu od ustawy z 1928 r. przepisami Prawa budowlanego z 1961 r. nadzorem objęto całe budownictwo państwowe. Państwowy nadzór budowlany obejmował budownictwo: prywatne, społeczne oraz spółdzielcze i państwowe [8]. Nowa ustawa nie przyniosła jednak oczekiwanego przez niektórych ustanowienia jednolitych organów państwowego nadzoru budowlanego.

Ze względu na pojawiającą się krytykę ustawy z 1961 r. podjęto prace nad jej reformą, mającą na celu wprowadzenie bardziej elastycznych i nowoczesnych unormowań prawnych. Proces reformy tego prawa zakończony został uchwaleniem w dniu 24 października 1974 r. kolejnej ustawy – Prawo budowlane [9] oraz rozporządzenia w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego [10], w sprawie nadzoru techniczno-budowlanego [11] oraz w sprawie kwalifikacji osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie [12].

Podstawowe zmiany wprowadzone przez nowe Prawo budowlane w porównaniu z poprzednim stanem prawnym sprowadzały się do:

• odmiennego określenia zakresu reglamentacji w odniesieniu do budownictwa jednostek gospodarki uspołecznionej oraz budownictwa ludności;
• odformalizowania i uproszczenia prawnej konstrukcji niektórych instytucji prawa budowlanego;
• zmiany w układzie kompetencji organów administracji państwowej w zakresie wykonywania funkcji państwowego nadzoru budowlanego;
• uregulowania kwestii nieobjętych dotychczas bezpośrednio przepisami Prawa budowlanego, np. rzeczoznawstwo budowlane, postępowanie w przypadkach katastrofy budowlanej,
  oraz
• włączenia do zakresu prawnej regulacji przez ustawę – Prawo budowlane zagadnień związanych z realizacją miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego [13].

Prawo budowlane z 1974 r. zniosło m.in. państwowy nadzór budowlany, pojęcie samowoli budowlanej, obowiązek oceny projektu przez terenowy organ administracji państwowej. Zniesiono też obowiązek archiwizowania przez państwowy nadzór urbanistyczno-budowlany dokumentacji budowlanej stanowiącej podstawę do uzyskania pozwolenia na budowę. W miejsce egzaminu na uprawnienia budowlane wprowadzono jedynie stwierdzenie kwalifikacji do pełnienia samodzielnych funkcji w budownictwie na podstawie przedstawionych dokumentów o wykształceniu i stażu pracy.

Prawo budowlane z 1974 r. było aktem bardziej zwięzłym i syntetycznym, gdyż zawierało 70 artykułów. Ustawa ta obowiązywała 20 lat. Jednak od początku oceniana była jako nieskuteczna. Zwracano uwagę na niską sprawność instytucji uczestniczących w procesie inwestycyjno-budowlanym, nieskuteczny nadzór budowlany oraz niedostateczne przygotowanie osób pełniących samodzielne funkcje w budownictwie wobec zniesienia instytucji uprawnień budowlanych uzyskiwanych w drodze egzaminu. Niektóre przepisy tej ustawy były niejasne i niejednoznaczne, a ich zbiór wobec licznych nowelizacji mało spójny i często niejednorodny. Ustawa ta nie była też dostosowana do wymagań gospodarki rynkowej oraz wymagań postanowień Układu Europejskiego. Nie regulowała nowych, pojawiających się w obszarze budownictwa, zjawisk oraz nie odpowiadała pojawiającym się trendom w zakresie planowania przestrzennego, gospodarki gruntami i budowania.

Nadszedł więc czas kolejnej nowelizacji. Prace nad nową ustawą rozpoczęto w latach osiemdziesiątych, a zakończono w dniu 7 lipca 1994 r. [14] uchwaleniem obowiązującej ustawy – Prawo budowlane. Składa się ona z 10 rozdziałów i liczy 108 artykułów. Normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach. Zachowuje konstrukcje prawne wyodrębniające określone grupy zagadnień, występujące również w poprzednich ustawach z 1961 r. i 1974 r.

Zgodnie z oczekiwaniami środowisk technicznych w ustawie – Prawo budowlane z 1994 r. został uproszczony tryb postępowania we wszystkich fazach procesu budowlanego. Ograniczone zostały wymagania dotyczące projektów i trybu ich uzgadniania. Zgodnie z przepisami nowej ustawy nie trzeba uzyskiwać pozwolenia na niektóre obiekty wskazane szczegółowo w art. 29 i 30 Prawa budowlanego. Wzmocniono ochronę interesu publicznego i osób trzecich w procesie inwestycyjno-budowlanym przez zaostrzenie odpowiedzialności jego uczestników oraz zwiększenie i  zintensyfikowanie działalności inspekcyjnej.

Obowiązująca ustawa stworzyła też podstawy prawne i organizacyjne do utworzenia ujednoliconego powszechnego, państwowego nadzoru budowlanego, wykonującego swoje zadania inspekcyjno-kontrolne w oderwaniu od funkcji inwestorskich i obowiązków użytkowników. Wprowadziła też rygorystyczne regulacje prawne mające ograniczyć występujące powszechnie zjawisko samowoli budowlanej. Nowa ustawa zrównuje w prawach i obowiązkach wszystkich uczestników procesu budowlanego, bez względu na sektor gospodarki.

Na uczestników procesu budowlanego wykonujących samodzielne funkcje nałożyła odpowiedzialność indywidualną i osobistą. W celu podwyższenia kwalifikacji osób pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie przywróciła obowiązek uzyskiwania uprawnień budowlanych w drodze egzaminu. W nowym Prawie budowlanym określono tylko techniczne i organizacyjne problemy procesu budowlanego, natomiast całkowicie odstąpiono od kwestii gospodarczych i ekonomicznych, przyjmując, że zagadnienia te reguluje lub powinno regulować prawo cywilne, podatkowe itp. Ustawa nie wdaje się w techniczne szczegóły projektowania i wznoszenia obiektów budowlanych oraz prowadzenia robót budowlanych, przypominając, że zasady te są regulowane przez normy i przepisy techniczno-budowlane.

Od czasu wejścia w życie ustawy z 1994 r. upłynęło 27 lat. Okres ten pozwolił na zebranie doświadczeń w jej funkcjonowaniu. W tym czasie dokonano już 124 nowelizacji oraz wydano 10 tekstów jednolitych. Wskazane działania nowelizacyjne prowadzą niejednokrotnie do istotnych utrudnień przy stosowaniu przepisów tego prawa. Jedną z ważniejszych przyczyn tych utrudnień jest zdarzający się brak koordynacji zmienianych przepisów z przepisami wcześniej wydanymi, co stwarza poczucie niespójności prawa oraz możliwość różnej interpretacji przepisów. Nie sprzyja to zgodnemu z prawem rozwojowi budownictwa. Ujemne skutki, zwłaszcza w odniesieniu do dużych nowelizacji prawa, mogłyby zostać istotnie zmniejszone, gdyby przed wejściem w życie opublikowanych zmian ukazały się urzędowe jednolite teksty znowelizowanego prawa. Niestety nie zawsze tak było.

Nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw, określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa, wprowadzono nową organizację dotychczasowego nadzoru budowlanego [15]. Jego zadania podzielone zostały na zadania związane z nadawaniem praw, wykonywane przez organy administracji architektoniczno-budowlanej (starostów i wojewodów) oraz związane z działalnością inspekcyjno-kontrolną wykonywaną przez organy nadzoru budowlanego (powiatowych i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego – organy nieistniejące przed dniem 1 stycznia 1999 r.) [16].

Okres funkcjonowania ustawy potwierdził słuszność dokonanych przeobrażeń prawa normujących proces inwestycyjno-budowlany. Znacznie usprawniono ten proces, choć w dalszym ciągu uwag krytycznych nie brakuje. Mimo tych zmian nadal zbyt długo czeka się na wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę, czemu starały się zaradzić kolejne nowelizacje wyznaczające organom administracji architektoniczno-budowlanej czas na wydanie decyzji.

Dnia 27 marca 2003 r. uchwalono kolejną ustawę o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw, którą wprowadzono dalsze dość poważne zmiany do Prawa budowlanego z 1994 r. [17]. Zmiany te stanowiły część rządowego programu ,,Przedsiębiorczość – Rozwój – Praca”, którego celem było uproszczenie i skrócenie procesu budowlanego. Przedmiotowa nowelizacja rozszerzyła katalog prac budowlanych, które nie wymagają pozwolenia na budowę, przy czym chodzi tu o obiekty i roboty budowlane o niskim stopniu skomplikowania oraz znikomym wpływie na otaczającą architekturę i środowisko naturalne. Przyjęte rozwiązania liberalizują wymagania i skracają drogę do uzyskania prawa legalnego wykonania robót budowlanych. Ponadto obowiązujące Prawo budowlane ogranicza możliwość badania przez urzędników zgodności projektu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi.

Do ważniejszych zmian należy zaliczyć także wprowadzenie definicji ,,obszar oddziaływania obiektu”, który decyduje o kręgu osób będących stroną w postępowaniu poprzedzającym wydanie pozwolenia na budowę. Tylko sąsiedzi z tego obszaru są bowiem stroną w takim postępowaniu. Inwestora z kolei mają motywować do przestrzegania przepisów obowiązkowe kontrole przeprowadzane przez inspektorów nadzoru po zakończeniu budowy. Kontrolami objęte zostały budynki, na których użytkowanie trzeba mieć pozwolenie, m.in. szkoły, szpitale, hotele, sklepy, teatry, stadiony, domy wielorodzinne. Kontrole nie obejmują domów jednorodzinnych. Najbardziej chyba oczekiwaną przez wszystkich zmianą była jednak możliwość legalizacji samowoli budowlanych w ściśle określonych przypadkach, a mianowicie wówczas, gdy:

1) budowa jest zgodna z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania,

2) budowa nie narusza przepisów techniczno-budowlanych,

3) inwestor przedstawi projekt budowlany oraz wymagane opinie i uzgodnienia,

4) inwestor wniesie opłatę legalizacyjną, której wysokość zależy od kategorii budynku i jego wielkości.

W ten sposób obowiązujące od 2003 r. przepisy Prawa budowlanego odeszły od nakazu bezwzględnej rozbiórki samowolnie wybudowanego obiektu budowlanego, dopuszczając jego legalizację po spełnieniu określonych wyżej wymogów.

Kolejne istotne zmiany zostały wprowadzone przepisami ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw [18], której celem było uproszczenie i skrócenie procedury budowlanej, a dokonano tego m.in. przez wprowadzenie instytucji zgłoszenia z projektem, ograniczenie katalogu obiektów wymagających uzyskania pozwolenia na użytkowanie, skrócenie z 21 do 14 dni terminu na zgłoszenie przez organ nadzoru budowlanego sprzeciwu w stosunku do zawiadomienia o zakończeniu budowy.

Poważne zmiany wprowadzono przepisami ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw [19]. Podstawowym celem tych zmian było uproszczenie i przyspieszenie procesu inwestycyjno-budowlanego oraz zapewnienie większej stabilności podejmowanych rozstrzygnięć.

W tym celu, do trzech, zmniejszono liczbę egzemplarzy projektu budowlanego, zmieniając jego charakter i układ, dzieląc go na trzy części, tj.: projekt zagospodarowania działki lub terenu, projekt architektoniczno-budowlany i projekt techniczny.

Z kolei w zakresie zwiększenia stabilności rozstrzygnięć wprowadzono regulację, zgodnie z którą po upływie pięciu lat od dnia wydania decyzji o pozwoleniu na budowę i o pozwoleniu na użytkowanie nie można stwierdzić nieważności tej decyzji. Uznano, że pięć lat od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, jest wystarczające na stwierdzenie ewentualnych nieprawidłowości w tej decyzji.

Ostatnie zaś istotne zmiany zostały wprowadzone przepisami ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2021 r., poz. 1986), które weszły w życie 3 stycznia 2022 r. Zgodnie z powyższym, na podstawie zgłoszenia, można wybudować, omówione już szeroko w mediach, wolno stojące, nie więcej niż dwukondygnacyjne budynki mieszkalne jednorodzinne o powierzchni zabudowy do 70 m2 , których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, a budowa jest prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora.

PODSUMOWANIE

Przedstawiony rys historyczny potwierdza, że proces budowlany został objęty kompleksową regulacją normatywną już w 1928 r., kiedy uchwalono Prawo budowlane w formie rozporządzenia z mocą ustawy. Akt ten został zastąpiony dopiero po II wojnie światowej ustawą – Prawo budowlane z 1961 r., która obejmowała wyłącznie proces budowlany, pozostawiając poza kręgiem zainteresowań problematykę urbanistyczną uregulowaną w odrębnej ustawie. Był to początek podziału tych dwóch obszarów działalności, ściśle jednak ze sobą powiązanych. Zakres zagadnień nowego Prawa budowlanego nie obejmował również przepisów techniczno-budowlanych, które regulowane były odrębnymi aktami wykonawczymi. To sprawiało, że powyższa ustawa była pewnym novum w porównaniu z poprzednią regulacją. Jednak i ona wymagała licznych zmian, co doprowadziło do uchwalenia w  1974 r. nowej ustawy – Prawo budowlane.

Kolejne regulacje prawne podyktowane były koniecznością dostosowania przepisów prawa do coraz bardziej rozwijającego się procesu budowlanego oraz do coraz bardziej skomplikowanych zjawisk występujących w tym procesie. I niewątpliwie Prawo budowlane z 1974 r. zawierało bardziej nowoczesne i przydatne w praktyce rozwiązania prawne. Jednak akt ten syntetyczny w swojej treści nie zawierał skutecznych i kompleksowych rozwiązań prawnych, co prowadziło do stosowania rozwiązań zastępczych, o charakterze doraźnym, nie zawsze zgodnym z całym ustawodawstwem.

Dlatego też bardzo szybko rozpoczęto prace legislacyjne nad zmianą ustawy, a przyspieszono je po zmianach ustrojowych w 1989 r. Efektem tych prac było wydanie obowiązującej ustawy z  dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

Chociaż nowe Prawo budowlane obowiązuje już wiele lat, a większość jego rozwiązań prawnych jest w pełni akceptowana, to jednak nieustannie dokonywane są kolejne zmiany mające na celu dalsze usprawnianie procesu budowlanego.

Tekst: dr hab. Joanna Smarż
prof. UTH Radom, radca prawny Krajowego Biura PIIB

Artykuł opublikowany w miesięczniku „Inżynier Budownictwa” nr 1/2022

Fot.: stock.adobe.com/Frédéric Prochasson

Bibliografia

1. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli (Dz.U. z 1928 r., Nr 23, poz. 202 z późn. zm.).
2. G. Szymkiewicz, Prawo budowlane i zabudowanie osiedli, Warszawa 1928.
3. L. Bar, Prawo budowlane, „Studia Prawnicze” nr 7/1965.
4. S. Jędrzejewski, Prawo budowlane, Toruń 1981.
5. Ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 7, poz. 46 z późn. zm.).
6. Ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 7, poz. 47).
7. L. Bar, Zagadnienie odpowiedzialności w budownictwie [w:] „Kodeks budowlany”, Warszawa 1972.
8. L. Bar, Istota państwowego nadzoru budowlanego, „Studia Prawnicze” nr 5/1964.
9. Ustawa z 24 października 1974 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 38, poz. 229 z późn. zm.).
10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 20 lutego 1975 r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego (Dz.U. Nr 8, poz. 48 oraz z 1976 r. Nr 1, poz. 9).
11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 marca 1975 r. w sprawie nadzoru techniczno-budowlanego (Dz.U. Nr 8, poz. 42).
12. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 20 lutego 1975 r. w sprawie kwalifikacji osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie (Dz.U. Nr 8, poz. 46).
13. S. Jędrzejewski, Nowe prawo budowlane, „Nowe Prawo” nr 10–11/1975.
14. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 89, poz. 414) – tekst pierwotny wielokrotnie nowelizowany.
15. Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (Dz.U. Nr 106, poz. 668).
16. B. Bodziony, R. Radziszewski, P. Gniadzik, Nowe prawo budowlane z komentarzem wraz z ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym, Jaktorów 2000.
17. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 80, poz. 718).
18. Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 443).
19. Dz.U. z 2020 r. poz. 471; zmiana obowiązuje od 19 września 2020 r.